กระดาษมีกี่ขนาด ? และแต่ละขนาดแตกต่างกันอย่างไรบ้าง ? (How many types and sizes of paper ?)

กระดาษมีกี่ขนาด ? และแต่ละขนาดแตกต่างกันอย่างไรบ้าง ?
(How many types and sizes of paper ?)

ถ้าพูดถึง ขนาดกระดาษ (Paper Size) แล้วละก็ เชื่อว่าชื่อแรก ๆ ที่แทบทุกคนจะนึกถึงก็น่าจะต้องเป็น "A4" ที่เราคุ้นเคยกันดีอย่างแน่นอน ! เพราะเจ้ากระดาษ A4 นี้เรียกได้ว่าเป็นกระดาษที่อยู่คู่กับเรามาทุกยุคทุกสมัยตั้งแต่วัยเรียนจนเข้าสู่วัยทำงานแล้วก็ยังต้องใช้งานมันอยู่บ่อย ๆ และกระดาษอีกขนาดที่หลาย ๆ คนน่าจะคุ้นเคยกันก็น่าจะเป็น "B5" ที่มีความกว้างและความยาวหน้ากระดาษน้อยกว่า A4 เล็กน้อย

แต่นอกเหนือไปจากกระดาษมาตรฐานที่เรารู้จักกันอย่างกระดาษในตระกูล "A" และ "B" แล้ว ทาง ISO ยังได้กำหนดมาตรฐานของกระดาษตระกูล "C" ไว้อีกด้วย อีกทั้งยังมีกระดาษขนาดอื่น ๆ ที่ถูกออกแบบมาเพื่อรองรับการใช้งานในจุดประสงค์ที่ต่างกันออกไปอีกด้วย

กระดาษขนาดมาตรฐาน ISO

องค์กรมาตรฐานสากลโลกหรือ "ISO (International Organization for Standardization)" ได้กำหนดรหัสมาตรฐานของ "กระดาษ" เอาไว้ที่รหัส "ISO 216" สำหรับกระดาษในตระกูล A และ B ส่วนกระดาษ C จะใช้รหัสมาตรฐาน ISO 217

โดยกระดาษตามมาตรฐาน ISO นี้จะมีจุดเด่นที่อัตราส่วนหน้ากระดาษทุกขนาดจะอยู่ที่ 1 : √2 (หรือราว 1: 1.14 เมื่อปัดเศษลง) เสมอ อีกทั้งเมื่อ "พับครึ่ง" แล้วจะได้กระดาษในอัตราส่วนคงเดิมที่ 70.7% และหากนำเอากระดาษขนาดเดียวกันจำนวน 2 แผ่นมาวางเรียงต่อกันในแนวขวางก็ยังให้อัตราส่วนที่คงเดิม (1 : √2) อีกด้วย กระดาษตามมาตรฐานสากลของ ISO นั้นจะมีด้วยกันทั้งหมด 11 ขนาดย่อยตั้งแต่ 0 - 10 แบ่งออกเป็น 3 รูปแบบ ดังนี้

กระดาษ A Series (ISO 216)

กระดาษ A น่าจะเป็นกระดาษขนาดมาตรฐานที่มีการใช้งานกันมากที่สุดในโลกเลยก็ว่าได้ เพราะไม่ใช่แค่กระดาษขนาด A4 เท่านั้นที่เป็นที่นิยมไปทั่วโลก แต่กระดาษ "A6" หรือกระดาษขนาดโปสการ์ดเองก็ได้รับความนิยมสูงไม่แพ้กัน โดยกระดาษ A ที่เล็กที่สุดจะเป็นกระดาษ A10 ที่ขนาด 1x1.5 นิ้ว หรือขนาดเทียบเท่ากับรูปติดบัตรขนาด 1 นิ้วที่เราคุ้นเคยกันเป็นอย่างดี ส่วนกระดาษ A ที่ใหญ่ที่สุดตามมาตรฐาน ISO จะเป็นกระดาษ A0 ที่มีขนาดราว 33.1 x 46.8 นิ้ว (มีพื้นที่ภายในอยู่ที่ 1 ตารางเมตร)

ภาพจาก : https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/16/A_size_illustration2.svg

ตารางขนาดกระดาษ A

แต่เนื่องจากว่ากระดาษ A นั้นเป็นมาตรฐานของขนาดกระดาษที่ได้รับความนิยมไปทั่วโลก จึงทำให้บางครั้งเราอาจพบเห็นกระดาษขนาด 2A0 ที่มีขนาดเทียบเท่ากระดาษ A0 จำนวน 2 แผ่นที่ขนาด 33.1 x 66.2 นิ้ว (1189 x 1682 มิลลิเมตร), กระดาษ 4A0 ที่มีขนาด 66.2 x 93.6 นิ้ว (1682 x 2378 มิลลิเมตร) และกระดาษ A3+ (Super A3) ที่มีความกว้างราว 13 x 19 นิ้ว (330 x 483 มิลลิเมตร)

ภาพจาก : https://kampungdesigner.com/paper-size-series-a0-a1-a2-a3-a4-a5-a6-a7-a8-a9-a10/

นอกจากนี้ในวงการโฆษณายังมีการใช้งานกระดาษขนาดพิเศษแบบ RA (Raw format A) ที่มีขนาดใหญ่กว่ากระดาษ A แบบทั่วไปราว 5% และ SRA (Supplementary Raw format A) ที่มีขนาดใหญ่กว่ากระดาษ A ที่ 15% ซึ่งเหตุผลที่มีการคิดค้นกระดาษทั้ง 2 แบบนี้ขึ้นมาก็เพื่อเอาไว้ "เผื่อตัดขอบ" (Trim) ให้หน้ากระดาษมีขนาดเทียบเท่ากระดาษ A ขนาดต่าง ๆ เมื่อตัดขอบกระดาษทิ้งไปนั่นเอง

ภาพจาก : https://papersize.co/a-series-paper-sizes/

กระดาษ B Series (ISO 216)

ในส่วนของ กระดาษ B จะเป็นกระดาษที่มีความกว้างและความยาวอยู่ "ระหว่าง" หน้ากระดาษ A ในขนาดต่าง ๆ โดยกระดาษ B จะมีทั้งหมด 11 ขนาดย่อยตั้งแต่ B0 (หน้ากระดาษกว้าง 1 เมตร) ไปจนถึง B10 เท่านั้น (ไม่มีกระดาษขนาด 2B0 หรือ 4B0 แต่อย่างใด) ซึ่งกระดาษ B ที่เราเห็นกันอยู่เป็นประจำก็น่าจะเป็น "B5" หรือขนาดหน้ากระดาษของสมุดที่มีความกว้างพอประมาณ ไม่เล็กและไม่ใหญ่มากจนเกินไป ส่วนกระดาษ B ขนาดอื่น ๆ นั้นมักไม่ค่อยได้รับความนิยมมากเท่าไรนัก

ภาพจาก : https://www.discountdisplays.co.uk/html/paper-sizes.html

ตารางขนาดกระดาษ B

กระดาษ C Series (ISO 217)

สำหรับ กระดาษ C หรือกระดาษมาตรฐาน ISO 269 นั้นเป็นมาตรฐานกระดาษที่ทาง ISO ได้ประกาศ "ยกเลิก" การใช้งานไปตั้งแต่ช่วงปี ค.ศ. 2009 (พ.ศ. 2552) แต่เราก็ยังอาจยังพบเห็นการใช้งานกระดาษ C บ้างในบางประเทศ

โดยกระดาษ C นั้นจะนิยมใช้เป็นขนาดของ "ซองเอกสาร" ที่ใช้ใส่กระดาษ A ขนาดต่าง ๆ เป็นส่วนมาก เพราะมันมีความกว้างและความยาวเฉลี่ยที่สามารถใส่กระดาษ A (แบบเต็มแผ่น) ได้ และขนาดของกระดาษ C ยังเล็กกว่ากระดาษ B ที่รหัสเดียวกันอีกด้วย จึงทำให้สามารถใส่ซองเอกสารขนาด C ลงไปในซอง B ที่รหัสเดียวกันได้ เช่น ใส่กระดาษขนาด A4 ลงในซองขนาด C4 และนำเอาซอง C4 ใส่ลงไปในซอง B4 ได้ เป็นต้น

ภาพจาก : https://en.wikipedia.org/wiki/Paper_size#/media/File:C_size_illustration2.svg

ตารางขนาดกระดาษ C

นอกเหนือไปจากซองเอกสารที่มีความกว้างและความยาวของขนาดพอเหมาะกับการใส่กระดาษ A แล้ว ยังมีซองเอกสารหรือซองจดหมายรูปแบบอื่น ๆ ให้เลือกใช้งานอีก เช่น ซองจดหมาย DL ที่เป็นลักษณะซองสี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาด 4.3 x 8.7 นิ้ว (110 x 220 มิลลิเมตร) ที่สามารถใส่กระดาษ A4 พับ 3 ทบได้อย่างพอดี

กระดาษบัตรประจำตัว (ID Card) (ISO 7810)

ไม่เพียงแต่จะกำหนดขนาดกระดาษในตระกูล A / B และ C ที่เป็นมาตรฐานการใช้งานกันทั่วโลกเท่านั้น ทาง ISO ยังได้มีการกำหนดขนาดมาตรฐานสำหรับ บัตรประจำตัว (Identification Card หรือ ID Card) แบบสากลโลกเอาไว้อีกด้วย โดยนามบัตรมาตรฐานนั้นจะต้องมีความหนาขั้นต่ำที่ 0.027 นิ้ว (0.68 มิลลิเมตร) ไปจนถึง 0.033 นิ้ว (0.84 มิลลิเมตร) ส่วนความกว้างและความยาวของกระดาษนามบัตรจะสามารถแบ่งได้ 4 ขนาด ดังนี้

ภาพจาก : https://en.wikipedia.org/wiki/ISO/IEC_7810#/media/File:ISO_IEC_7810.PNG

ตารางขนาดกระดาษนามบัตรตามมาตรฐาน ISO

กระดาษขนาดตามมาตรฐานของสหรัฐอเมริกา (US Paper Sizes)

มาตรฐานกระดาษชนิดนี้ถูกกำหนดขึ้นโดย ANSI (American National Standards Institute) เป็นการกำหนดมาตรฐานขนาดกระดาษขึ้นมาเพื่อใช้งานในสหรัฐอเมริกา, แคนาดา และบางประเทศในทวีปอเมริกา โดยได้มีการกำหนด "ขนาดกระดาษ" ขึ้นมาหลากหลายรูปแบบเพื่อการใช้งานที่ต่างกัน แต่ในที่นี้จะขอยกตัวอย่างกระดาษตามมาตรฐานของสหรัฐอเมริกาที่น่าจะคุ้นเคยกันมาบ้าง ดังนี้

กระดาษจดหมาย (Letter)

หลายคนอาจจะคุ้นเคยกับขนาดของหน้ากระดาษจดหมายประเภทนี้จาก โปรแกรม Microsoft Word ที่ในบางครั้งก็พบว่าโปรแกรมมีการปรับค่าหน้ากระดาษจาก A4 ที่เราใช้งานอยู่เป็นประจำไปเป็นกระดาษ Letter ขนาด 8.5 x 11 นิ้ว (216 x 279 มิลลิเมตร) แบบอัตโนมัติ

ภาพจาก : https://www.onlinelabels.com/articles/how-to-choose-the-right-sheet-size-for-your-labels

กระดาษหนังสือพิมพ์ขนาดเล็ก (Tabloid)

หนังสือพิมพ์ขนาดเล็ก หรือ "แท็บลอยด์ (Tabloid)" เป็นขนาดหนังสือพิมพ์ที่มีขนาดเล็กกระทัดรัด ที่สามารถนำไปอ่านบน อย่างรถไฟฟ้า รถเมล์ ได้ทั่วไป โดยไม่เกะกะคนนั่งข้างๆ ที่มีขนาดราว 11 x 17 นิ้ว (279 x 432 มิลลิเมตร) ที่เราเคยพบเห็นกันมาบ้างนั้นก็เป็นหนึ่งในผลงานการกำหนดมาตรฐานขนาดกระดาษของสหรัฐอเมริกาด้วยเช่นกัน

ภาพจาก : https://papersizes.online/wp-content/uploads/tabloid-paper-size-inch.jpg

กระดาษนามบัตร (Business Card)

ถึงแม้ว่าขนาดของ "นามบัตร" จะมีหลากหลายรูปแบบตามมาตรฐานของประเทศต่าง ๆ แต่สำหรับนามบัตรแบบ Business Card ที่ใช้ในวงการธุรกิจที่มีขนาด 3.5 x 2 นิ้ว (889 x 509 มิลลิเมตร) ที่หลาย ๆ บริษัทเลือกใช้นั้นก็มาจากขนาดนามบัตรมาตรฐานที่สหรัฐอเมริกาเป็นผู้กำหนดขึ้น

ภาพจาก : https://s1-ecp.printplace.com/sms/PP/Static%20Page/Article%20Page/Printing/InternationalStandardBusinesscards.jpg

กระดาษขนาดอื่น ๆ (Other Paper Sizes)

ไม่ใช่แค่ในสหรัฐอเมริกาเท่านั้นที่มีมาตรฐาน "กระดาษ" เป็นของตัวเอง แต่หลาย ๆ ประเทศทั่วโลกก็มีการกำหนดมาตรฐานของ "ขนาดกระดาษ" เป็นของตัวเองเพื่อใช้งานภายในประเทศเช่นกัน นอกจากนี้ ยังมีกระดาษขนาดอื่น ๆ อีก เช่น

กระดาษ Foolscap (Folio)

เป็นมาตรฐานกระดาษแบบเก่าที่นิยมใช้งานกันในทวีปยุโรปก่อนที่จะมีการกำหนดขนาดตามมาตรฐาน ISO กระดาษชนิดนี้ถ้าใครอยู่ในวงการบัญชีมานานก็น่าจะเคยเห็นหรือใช้งานผ่านมือกันมาบ้าง เพราะสมุดบัญชีแบบเขียนมือส่วนมากก็มักจะนิยมใช้งานกระดาษประเภทนี้เป็นหลัก โดยกระดาษ Foolscap จะเป็นขนาดชนิด "ตีเส้นคู่" ที่มีขนาดมาตรฐานอยู่ที่ 8 x 13 นิ้ว (203 x 330 มิลลิเมตร)

ภาพจาก : https://en.wikipedia.org/wiki/Foolscap_folio#/media/File:FolioA4.svg และ https://im2.ezgif.com/tmp/ezgif-2-f8ca8ec697.png

สำหรับเหตุผลที่เรียกกระดาษมีเส้นชนิดนี้ว่ากระดาษ Foolscap ก็มาจาก "ลายน้ำ" บนตัวกระดาษของโรงงานผลิตกระดาษแห่งหนึ่งในยุโรปที่พิมพ์รูปหมวกของตัวตลก (Fool’s cap) ลงไปบนกระดาษเส้นคู่ชนิดนี้นั่นเอง (เดาว่าตอนไปซื้อกระดาษก็น่าจะพูดว่า "May I have a Fool’s cap paper ?" จนทำให้มันกลายมาเป็นชื่อกระดาษไปโดยปริยาย)

ภาพจาก : https://rhollick.wordpress.com/2017/06/09/foolscap/

กระดาษหนังสือพิมพ์ขนาดใหญ่ (Broadsheet)

หากลองสังเกตดูดี ๆ จะพบว่าขนาดของหนังสือพิมพ์ (Newspaper) นั้นไม่ตรงกับขนาดมาตรฐานของกระดาษชนิดใดเลย โดยแต่ละสำนักข่าวก็มีการกำหนดมาตรฐานขนาดของหนังสือพิมพ์ของตัวเองที่แตกต่างกันออกไป แต่ขนาดมาตรฐานของหนังสือพิมพ์ที่เป็นที่นิยมใช้งานกันทั่วโลกนั้นมีขนาดเฉลี่ยอยู่ที่ราว 29.5 x 23.5 นิ้ว (749 x 597 มิลลิเมตร) ซึ่งแบบนี้เขาเรียกว่า "บรอดชีต (Broadsheet)"

ภาพจาก : https://commercialtype.com/uploads/2900029/1492549176139/Thumb-587-xxx_q87.jpg