DAO คืออะไร ? Decentralized Autonomous Organization ทำงานอย่างไร ? พร้อมข้อดี-ข้อเสีย

DAO คืออะไร ? Decentralized Autonomous Organization ทำงานอย่างไร ? พร้อมข้อดี-ข้อเสีย

หากคุณติดตามข่าวสารในวงการของเทคโนโลยี Blockchain คุณน่าจะเคยผ่านหูผ่านตากับคำว่า "DAO" กันมาบ้าง ซึ่งเทคโนโลยี DAO นี้ทำงานอย่างไร ? แล้วทำไมถึงมีคนอยากจะใช้มัน ? ในบทความนี้เราจะพาคุณผู้อ่านไปทำความรู้จักกับเทคโนโลยี DAO กันให้มากขึ้น

หลักการทำงานของ DAO
(Working Principle of Decentralized Autonomous Organization)

DAO ย่อมาจากคำว่า "Decentralized Autonomous Organization" แปลเป็นไทยก็ประมาณว่า "องค์กรอัตโนมัติแบบกระจายอำนาจ" หรือจะเป็น "องค์กรอัตโนมัติแบบกระจายศูนย์" ตัวมันเองจะเป็น รหัสซอฟต์แวร์ (Software Code)

ดังนั้นหากต้องการใช้งาน DAO จะต้องเริ่มจากการเขียนซอฟต์แวร์ดังกล่าวขึ้นมาก่อน โดยในตัวซอฟต์แวร์จะต้องมีการกำหนดกฏ และข้อตกลงขององค์กร โดย ณ เวลา ที่บทความนี้ได้เผยแพร่  DAO จะถูกเขียนขึ้นโดยใช้ Ethereum Blockchain เนื่องจากมันมีคุณสมบัติหลักอย่าง Smart Contract ที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้งานได้หลายรูปแบบ

และเมื่อ Smart Contract มีการเปิดใช้งาน (Activated) มันจะบังคับใช้กฏที่ถูกเขียนอยู่ในนั้น และสมาชิกที่อยู่ภายในกลุ่มจะถูกบังคับให้ทำตามกฏดังกล่าวอย่างไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ จากไอเดียนี้จึงมีคนนำมาใช้ในการทำ DAO เพื่อแก้ปัญหาการบริหารแบบศูนย์รวมอำนาจ  ที่ต้องใช้ทั้งคน, เงิน และทรัพยากรอื่น ๆ ในการดูแลจัดการ

ในการเข้าร่วมเป็นสมาชิกของ DAO ตัวสมาชิกจะต้องถือ Token เพื่อแสดงสัดส่วนการถือหุ้นภายในองค์กร  Token นี้จะอนุญาตให้สมาชิกของ DAO สามารถโหวตตัดสินใจการบริหารงานขององค์กรได้ โดยมี Smart Contract ในการควบคุมการโหวต และอนุมัติงานต่าง ๆ เช่น การจ่ายเงินเดือน, รายจ่ายภายในองค์กร, การลงทุน ฯลฯ

นอกจากนี้ Token ยังถูกใช้เป็นเงินทุนตั้งต้นในการเริ่มต้น DAO อีกด้วย โดยการระดมทุนในช่วงแรก จะถูกเรียกว่า ICO (Initial Coin Offering) ซึ่งขั้นตอนนี้จะเกิดขึ้นก่อนที่ DAO จะถูกเริ่มใช้งาน แต่ว่าหลังจากที่ Smart Contract ได้ร่างเสร็จเป็นที่เรียบร้อยแล้ว

ลองจินตนาการว่า มีองค์กรที่พนักงานทุกคน มีสิทธิ์ในการถือหุ้นอย่างเท่าเทียมกัน ไม่มี CEO, ไม่มีผู้บริหาร แต่มีเพียงซอฟต์แวร์คอมพิวเตอร์ ที่คอยประกาศว่าจะเกิดอะไรขึ้น และเปิดโอกาสให้ทุกคนร่วมกันโหวตตัดสินใจได้ นั่นแหละ คือหลักการของ DAO

ภาพจาก : https://nirolution.com/decentralized-autonomous-organization/

ส่วนประกอบของ DAO
(Decentralized Autonomous Organization Components)

การทำงานของ DAO จะประกอบด้วยส่วนประกอบหลายอย่าง ทำงานร่วมกัน โดย DAO ในปัจจุบันนี้ จะมีคุณสมบัติดังนี้

ความอิสระ (Autonomous)

ทุกส่วนประกอบจะถูกดำเนินการผ่าน Smart Contract บน Blockchain มีความเป็น โอเพ่นซอร์ส (Open-Source) นั่นหมายความว่า ทุกอย่างสามารถตรวจสอบได้อย่างโปร่งใส ไม่มีใครที่มีอำนาจสามารถควบคุมการทำงานของระบบได้

โทเค็น (Token)

ในการกระทำกิจกรรมต่าง ๆ ย่อมต้องมีผลตอบแทน DAO เองก็ต้องมีทรัพย์สินภายในระบบเช่นกัน นั่นก็คือ Token ในตอนที่คุณเริ่มสร้าง DAO มันจะผ่านขั้นตอนการระดมทุน ซึ่งการลงทุนก็จะได้ Token มาถือ คล้ายกับการที่เราเข้าไปซื้อหุ้นเพื่อเป็นหุ้นส่วนในบริษัทนั่นเอง

พนักงาน (Employee)

ก่อนที่เราจะเริ่มสร้าง DAO ได้ ไม่ว่าจะเป็นองค์กรในรูปแบบไหนก็ตาม ต่อให้มันจะดำเนินการด้วยซอฟต์แวร์เป็นหลัก มันก็มีงานที่ต้องใช้พนักงานในการดำเนินการอยู่บ้าง โดยเฉพาะงานด้านธุรการ

ข้อเสนอ (Proposal)

ในการพัฒนา DAO เราต้องกำหนดข้อเสนอในอนาคตที่ชัดเจน และมีความเป็นประชาธิปไตย ที่เมื่อสมาชิกเกิน 51% โหวต ข้อเสนอจะได้รับการยอมรับ และดำเนินการไปข้างหน้าต่อได้

การโหวต (Voting)

เมื่อมีข้อเสนอ ย่อมต้องมีการโหวตลงคะแนนเสียง หากมีการโหวตจากสมาชิกทั้งหมดสูงถึง 51% ก็จะถึงว่าข้อเสนอนั้นได้รับกว่าโหวตสำเร็จ และเนื่องจาก DAO ทำงานอยู่บน Blockchain เราจึงสามารถเชื่อถือผลโหวตนั้นได้โดยไม่ต้องกังวลปัญหาการทุจริต

ความโปร่งใส (Transparency)

การดำเนินการทุกอย่างที่เกิดขึ้น จะต้องมีความโปร่งใสอย่างชัดเจน สมาชิกภายในองค์กร DAO สามารถตรวจสอบได้ ซึ่ง Blockchain จะมีการบันทึกข้อมูลที่เกิดขึ้นเอาไว้ทุกอย่าง ดังนั้นจึงไม่มีสมาชิกที่สามารถทุจริตได้โดยไม่ถูกตรวจสอบ

ฉันทามติ (Consensus)

บน DAO ทุกอย่างที่จะทำ ต้องผ่านการโหวตร่วมกันจากสมาชิก ต่อให้เป็นเรื่องเร่งด่วนอยากการพบช่องโหว่ หรือข้อผิดพลาดใด ๆ ก็ตาม การจะอัปเดตแพทช์เพื่อแก้ไข ก็จะเกิดขึ้นได้ต่อเมื่อผ่านการโหวตแล้วเท่านั้น Blockchain จะอัปเดตข้อมูลได้ต่อเมื่อข้อเสนอผ่านการโหวตได้สำเร็จแล้วเท่านั้น

ข้อดีของ DAO
(Decentralized Autonomous Organization Pros)

หากมองประโยชน์ของ DAO ในตอนนี้ อาจจะยังมีไม่มากนัก เพราะมันยังเป็นโมเดลรูปแบบใหม่ที่เพิ่งเริ่มต้นใช้งานเท่านั้น เวลาเท่านั้นที่จะสามารถให้คำตอบได้ว่า มันจะเกิดประโยชน์ได้จริงตามหลักการที่มันนำเสนอหรือไม่ อย่างไรก็ตาม สำหรับในตอนนี้ข้อดีที่ชัดเจนของ DAO จะประกอบไปด้วย

• ความโปร่งใสในการบริหาร : โค้ดคำสั่งที่เป็นกฏข้อตกลงใน Smart Contract ของ DAO จะถูกเปิดเผยให้สาธารณะสามารถตรวจสอบได้อย่างเต็มที่ ยากต่อการหาช่องทุจริตที่เกิดขึ้นจนเป็นเรื่องธรรมดาในองค์กรแบบเก่า เมื่อ Smart Contract เริ่มต้นทำงานแล้ว มันไม่สามารถแก้ไขกฏได้เลย นอกเสียจากว่า จะสร้าง DAO อันใหม่ขึ้นมา และให้ทุกคนโหวตเพื่อย้ายข้อมูลไปยัง Smart Contract อันใหม่
• ผู้สร้าง DAO ไม่ได้มีอำนาจเหนือกว่าผู้ถือ Token คนอื่น ๆ : ทันทีที่ Smart Contract เริ่มทำงาน การบริหารจะดำเนินการไปด้วยตัวของมันเอง คุณไม่จำเป็นต้องเชื่อใจผู้บริหาร หรือพนักงานคนใดคนหนึ่ง ตราบใดที่คุณเชื่อมั่นในโค้ดที่คุณสามารถอ่าน และตรวจสอบมันได้ก่อนเข้าไปลงทุน 
• ลดต้นทุนในการบริหาร : DAO ไม่ใช้คนในการบริหาร ไม่จำเป็นต้องมีแผนกบริหาร และแผนกจัดการ เพราะซอฟต์แวร์ตอบจัดการทุกอย่างให้แล้ว ทำให้ลดต้นทุนในส่วนนี้ไปได้อย่างมหาศาล
• ทุกคนมาสิทธิ์เสนอความคิด : ใน DAO ไม่มีใครมีอำนาจเหนือใคร สมาชิกทุกคนสามารถนำเสนอไอเดียในการบริหารได้ หากสมาชิกคนอื่นเห็นด้วยก็สามารถร่วมโหวตเพื่อผ่านร่างได้ ต่างจากองค์กรแบบเดิมที่อำนาจในการตัดสินใจมักจะขึ้นอยู่กับซีอีโอเป็นหลัก

สามารถกล่าวได้ว่า DAO จะมีจุดแข็งในการบริหารจากการรวมพลังความคิดของกลุ่มคน ซึ่งมักจะให้ผลลัพธ์ที่ดีกว่าการตัดสินใจจากคนเพียงคนเดียว แต่ก็ต้องยอมรับว่า บางครั้งมันก็มีอุปทานหมู่ที่ทำให้คนทั้งกลุ่มตัดสินใจพลาดได้เช่นกัน

ข้อเสียของ DAO
(Decentralized Autonomous Organization Cons)

แม้ DAO จะมีหลักการที่ฟังดูดี แต่มันก็ยังมีปัญหาอีกหลายอย่างที่มีความท้าทายรออยู่ ก่อนที่มันจะมีความเป็นไปได้ที่จะนำมาใช้งานในวงกว้างได้จริง ๆ

หนึ่งในปัญหาหลัก คือด้านความปลอดภัย เนื่องจากโค้ดใน Smart Contract สามารถเปิดดูได้แบบสาธารณะ จึงเป็นเรื่องง่ายที่แฮกเกอร์จะเข้ามาศึกษาเพื่อหาช่องโหว่ในการโจมตีได้ แน่นอนว่าโอกาสที่จะพบข้อผิดพลาด หรือช่องโหว่ย่อมเกิดขึ้นได้

ซึ่งการแก้ไข Smart Contract เพื่อปิดช่องโหว่ ก็เป็นเรื่องที่ต้องผ่านการโหวตจากสมาชิกทุกคนในกลุ่มก่อนด้วยเช่นกัน เป็นเรื่องที่เสียเวลามาก ซึ่งที่ผ่านมาก็เคยเกิดเหตุการณ์ที่แฮกเกอร์ประสบความสำเร็จในการโจมตี กอบโกยเงินไปได้หลานล้านดอลลาร์

รูปแบบองค์กรแบบแบนราบ (Flat) ที่เป็นธรรมชาติของ DAO ก็ไม่เหมาะสมกับองค์กรทุกประเภท มันอาจจะเหมาะสำหรับกลุ่มคนฟรีแลนซ์, กลุ่มนักลงทุน, องค์กรการกุศล หรือบริษัทแนว Creative อย่างสตูดิโอผลิตภาพยนตร์ แต่บริษัทที่ต้องการผู้นำที่มีวิสัยทัศน์ การตัดสินใจที่เฉียบขาด ในการบริหาร เป็นเรื่องยากที่จะนำ DAO ไปใช้งาน

ข้อเสียสุดท้ายของ DAO คือยังไม่มีกฏหมายที่รองรับอย่างชัดเจน อาจจะมีบ้างแต่ก็ยังไม่ครอบคลุม มีหลายประเทศที่ยังมองว่า DAO (รวมไปถึงคริปโต) เป็นกิจกรรมที่หมิ่นเหม่ต่อข้อกฏหมาย สามารถใช้ฟอกเงิน เนื่องจากเป็นระบบที่อำนาจของรัฐบาล หรือสถาบันการเงินไม่สามารถเข้าไปควบคุมได้

อนาคตของ DAO
(Future of Decentralized Autonomous Organization)

DAO ที่พัฒนาด้วย Blockchain จะกลายเป็นแนวคิดขององค์กรในอนาคตได้หรือไม่นั้น ยังเป็นคำถามที่ไม่มีคำตอบ แต่เราก็ต้องยอมรับว่าองค์กรที่ขับเคลื่อนการบริหารด้วยซอฟต์แวร์เป็นหลัก และสมาชิกทุกคนมีส่วนในการครอบครองมีความน่าสนใจอยู่ไม่น้อยเลยทีเดียว

นอกจากนี้แล้ว ก็ยังรวมไปถึงองค์กรจำลอง (Virtual Organization) ที่มีการเติบโตมากขึ้นเรื่อย ๆ เราจึงเชื่อว่ามันยังมีช่องว่างให้องค์กรแบบ DAO ที่ไม่ได้จำกัดอยู่แค่บน Blockchain แต่เลือกการบริหารโดยใช้ซอฟต์แวร์ในการควบคุมเพียงอย่างเดียว น่าจะมีโอกาสเกิดขึ้นได้อยู่เหมือนกัน