Open-Source Software คืออะไร ? โอเพ่นซอร์สซอฟต์แวร์ ต่างจาก ซอฟต์แวร์ ชนิดอื่นๆ อย่างไร ?

Open-Source Software คืออะไร ?

คำว่า "โอเพ่นซอร์ส" (Open Source) เป็นคำที่อยู่คู่วงการซอฟต์แวร์มานาน แต่ความหมายที่แท้จริงของคำนี้คืออะไร Source ในที่นี้หมายถึงอะไร ทำไมต้องเป็นคำว่า "โอเพ่น (Open)" หรือที่แปลว่า "เปิด" มาค้นหาคำตอบกันใน บทความนี้ จากเมนูสารบัญด้านล่างนี้ได้เลย

ความหมายของคำว่า Open-Source Software

โอเพ่นซอร์สซอฟต์แวร์ (Open Source Software) จริงๆ แล้วมันคือ ซอฟต์แวร์คอมพิวเตอร์ หรือ แอปพลิเคชัน ที่ทางผู้พัฒนารายแรกของซอฟต์แวร์นั้นๆ เปิดเผยที่มา หลักการของซอฟต์แวร์นั้นให้บุคคลภายนอก ผู้ใช้งาน ผู้พัฒนารายอื่นได้ใช้งาน รวมถึงการนำ รหัสต้นฉบับ หรือ ซอร์สโค้ด (Source Code) ของซอฟต์แวร์ไปแจกจ่าย ทำซ้ำ ศึกษา ดัดแปลง พัฒนาต่อยอดได้อีก โดยไม่ผิดกฏหมาย หรือกฏการใช้แต่อย่างใด

นิยามของ Open-Source Software จะต้องมีลักษณะอย่างไร ?

1. ไม่จำกัดการแจกจ่ายเฉพาะกลุ่มบุคคลกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง
2. ไม่จำกัดการแจกจ่าย Source Code ส่วนใดส่วนหนึ่ง จะต้องเปิดเผยทั้งหมด
3. ต้องแจกจ่ายทั้งโปรแกรมต้นฉบับและ Source Code มีช่องทางการแจกจ่ายให้เข้าถึงง่าย
4. มีเงื่อนไข Open-Source License กำกับ เช่น GPL, BSD

ตัวอย่างกระบวนการพัฒนา Open-Source Software
ภาพจาก : https://commons.wikimedia.org/wiki/File:OSSD_process_data_diagram.png

จากเดิมที่ซอฟต์แวร์ต่าง ๆ ถูกเขียนโปรแกรมซับซ้อน สร้างขึ้นด้วยรหัสต่าง ๆ จำนวนมาก ถูกตั้งค่าให้เป็นระบบปิดและรักษาความลับโดยเจ้าของซอฟต์แวร์นั้น ๆ แต่หลักของ Open-Source Software นั้นจะแตกต่างจากซอฟต์แวร์ทั่วไปโดยสิ้นเชิง ทุกคนหรือผู้ที่เกี่ยวข้องสามารถเข้าถึง Source Code ได้ มีความยืดหยุ่นมากกว่าในการปรับแต่ง และผู้พัฒนาเหล่านี้นี่เองที่จะช่วยเพิ่มฟีเจอร์ใหม่ หรือเจอปัญหาใด ๆ ในซอฟต์แวร์

ประวัติความเป็นมาของ Open-Source Software

Open-Source Software เดิมทีนั้น มีชื่อว่า "ซอฟต์แวร์เสรี" (Free Software) เกิดขึ้นครั้งแรกครั้งแรกในปี ค.ศ. 1983 (พ.ศ. 2526) จนกระทั่งปี ค.ศ. 1988 (พ.ศ. 2531) ได้นำคำว่า Open Source มาใช้แทน ซึ่งชุดรหัสต้นฉบับ หรือ ซอร์สโค้ด (Source Code) ชุดแรก ๆ ในยุคนั้นก็คือ The Linux Kernel และ Unix Kernel ในปี ค.ศ. 1992 (พ.ศ. 2535) แม้จะไม่ได้ถูกเผยแพร่ในฐานะซอฟต์แวร์ฟรี แต่นี่ก็ถือเป็นชุด Source Code ชุดแรก ๆ เลยก็ว่าได้

และหลังจากนั้น ในปี ค.ศ. 1998 (พ.ศ. 2541) คำว่า "โอเพ่นซอร์ส (Open Source)" ได้ถูกเปิดตัวอย่างยิ่งใหญ่ภายในงานอีเวนต์ "Open Source Summit" โดยกลุ่มทีมงานจากบริษัท Netscape และทีมงานชั้นนำ

Open-Source Software ไม่ได้มีแค่ในซอฟต์แวร์ประยุกต์

ถึงแม้คำว่า Open Source จะเป็นภาพจำว่า สิ่งที่เป็น Open Source จะมีแต่ซอฟต์แวร์เท่านั้น แต่จริง ๆ แล้ว ยังมีอีกหลายอย่างที่เป็น Open Source เช่น ระบบปฏิบัติการ หรือ Operation System อย่างที่หลายคนคุ้นเคยก็น่าจะเป็นระบบปฏิบัติการ Linux ที่พัฒนามาจากระบบ Unix รองรับหลายภาษา เช่น PHP, Ruby, Python ฯลฯ เป็นระบบปฏิบัติการที่เปิดกว้าง รองรับการปรับแต่งจากนักพัฒนา (Developer) ใช้งานเป็นส่วนประกอบพื้นฐานร่วมกับ Windows ได้

Open-Source Software แตกต่างจาก Freeware และ Shareware อย่างไร ?

ถึงแม้ว่า โอเพ่นซอร์สซอฟต์แวร์ (Open-Source Software), ฟรีแวร์ (Freeware) และ แชร์แวร์ (Shareware) สามารถใช้งานได้ฟรีเหมือนกัน แต่มีเงื่อนไขที่แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง หลัก ๆ คือเงื่อนไขการใช้งานที่มากน้อยและการแจกจ่ายซอฟต์แวร์ต่อนั่นเอง

ตัวอย่าง Open-Source Software ที่หลายคนอยู่จัก

ส่วน Open-Source Software ในชีวิตประจำวันนั้นมีเยอะมาก ๆ บางคนอาจไม่ทราบเลยด้วยซ้ำไปว่า โปรแกรมที่ใช้งานเป็นประจำเป็น Open Source แม้จะไม่ได้นำโปรแกรมไปปรับแต่งโค้ดหรือทำอะไรเพิ่มเติม แต่รู้ไว้ใช่ว่าก็ไม่น่าเสียหาย

โปรแกรม LibreOffice

ภาพจาก : https://libreoffice.th.uptodown.com/windows

โปรแกรม LibreOffice เป็นโปรแกรมจัดการเอกสาร Open Source แต่นอกเหนือจากการปรับแต่ง Source Code แล้ว การใช้งานจัดการเอกสารก็อยู่ในระดับที่น่าพอใจ มีเครื่องมือให้ใช้งานแบบครบครัน ไม่ว่าจะเป็น Documents, Spreadsheet, Presentations หรือจะเป็น LibreOffice Dictionaries, LibreOffice Translator ที่เป็นผลงานการปรับแต่งเพิ่มเติมจาก Source Code

ดาวน์โหลดโปรแกรม LibreOffice ได้ที่ :

• https://software.thaiware.com/10239-LibreOffice-Download.html

โปรแกรม VLC Media Player

ภาพจาก : https://libreoffice.th.uptodown.com/windows

คงไม่มีใครไม่รู้จัก โปรแกรมดูหนังฟังเพลงสามัญประจำเครื่อง อย่าง โปรแกรม VLC Media Player  ที่มีฟีเจอร์ให้เลือกแบบครบ ๆ ไม่ว่าจะในแง่ของการแสดงภาพ เสียง ซับไตเติล (Subtitle) รองรับสกุลไฟล์ภาพและเสียงที่หลากหลาย ใช้งานได้บนแทบทุกระบบปฏิบัติการ เรียกได้ว่ามีโปแกรมเดียวก็ไม่ต้องดาวน์โหลดอะไรเพิ่มเติมอีกแล้ว

ดาวน์โหลดโปรแกรม VLC Media Player ได้ที่ :

• https://software.thaiware.com/10062-VLC-Media-Player-Download.html

เบราว์เซอร์ Mozilla Firefox 

ภาพจาก : https://blog.mozilla.org/ux/2021/06/content-design-considerations-for-the-new-firefox/

และที่ขาดไม่ได้เลยก็คือเบราว์เซอร์สำหรับท่องโลกอินเทอร์เน็ตอย่าง Mozilla Firefox เป็นอีกเบราว์เซอร์ที่ครองใจชาวไทยมานานแสนนาน แน่นอนว่ายังพัฒนาจนถึงปัจจุบัน ไม่ว่าจะในแง่ฟีเจอร์การใช้งาน การทำงานของเบราว์เซอร์ที่รวดเร็ว มีระบบความปลอดภัยในการป้องกันมัลแวร์ (Malware) สปายแวร์ (Spyware) และอันตรายอื่น ๆ เรียกได้ว่าเป็นเบราว์เซอร์ที่พัฒนาในทุกด้านอยู่เสมอจริง ๆ

ดาวน์โหลดเบราว์เซอร์ Mozilla Firefox ได้ที่ :

• https://software.thaiware.com/5809-Mozilla-Firefox-Thai-Download.html

โปรแกรม FileZilla

ภาพจาก : https://filezilla-project.org/client_screenshots.php

โปรแกรม FileZilla เป็นโปรแกรม FTP Client สำหรับรับส่งไฟล์ระหว่างเครื่องลูกข่ายกับเครื่องเซิร์ฟเวอร์ ใช้งานง่าย ๆ เพียงลากไฟล์ที่ต้องการและวางในโปรแกรม  (Drag & Drop) และยังมีความพิเศษในหลาย ๆ ด้าน เช่น ระบบ TimeOut Detection ตรวจสอบปัญหาการรับส่งข้อมูล, สนับสนุนการเชื่อมต่อผ่าน Firewall และรวมไปถึง โปรโตคอล ด้านความปลอดภัย (Security Protocol) ต่างๆ อาทิ SSL หรือแม้แต่ SFTP (Secure File Transfer Protocol)

ดาวน์โหลดโปรแกรม FileZilla ได้ที่

• https://software.thaiware.com/3723-FileZilla-Download.html

Open-Source Software มีประโยชน์อย่างไร ?

Open Source เป็นประเภทซอฟต์แวร์ฟรีที่สามารใช้งาน แจกจ่ายเปิดให้ผู้พัฒนาเข้าไปปรับแต่งโค้ดได้ จึงทำให้ซอฟต์แวร์ต้นฉบับเดิม ๆ ถูกพัฒนาเพิ่มจากเดิม มีการแก้ไขข้อบกพร่อง โดยทั้งหมดนี้ยังอยู่ในเงื่อนไข "ฟรี" และถือว่ามีต้นทุนที่ต่ำเมื่อเทียบกับการพัฒนาซอฟต์แวร์ระบบปิด

นอกจากนี้ Open-Source Software ในปัจจุบันมีความปลอดภัยที่มากขึ้น เสถียร เนื่องจากได้รับพัฒนาความปลอดภัยจากผู้ใช้งานส่วนมาก และไม่ต้องซอฟต์แวร์อัปเดตครั้งใหญ่ เพราะใคร ๆ ก็เข้าไปปรับแต่งซอฟต์แวร์ได้ตลอดเวลา

นอกจากนี้ แม้บางบริษัทจะปิดตัวหรือยุติการพัฒนาซอฟต์แวร์บางรุ่น แต่ตัว Source Code จะยังคงอยู่และถูกพัฒนาต่อไปเรื่อย ๆ โดยผู้ใช้และนักพัฒนาคนอื่น ๆ และยังเป็นประเภทของซอฟต์แวร์ที่ทุกคนเข้าถึงได้ ด้วยรูปแบบการอนุญาตให้ใช้สิทธิ์ที่ไม่ซับซ้อน และไม่มีการละเมิดลิขสิทธิ์ใด ๆ อีกด้วย