VR, AR, MR และ XR คืออะไร ? และเทคโนโลยี นี้แตกต่างกันอย่างไร ?

VR, AR, MR และ XR คืออะไร ? แตกต่างกันอย่างไร ?

ทุกวันนี้โลกของเราถูกผลักดันเข้าสู่ยุคแห่งดิจิทัล ไม่ว่าจะเป็นอะไรก็ต้องผ่านอินเทอร์เน็ต หรือ ระบบคอมพิวเตอร์ ซึ่งเราก็มักจะได้เจอคำศัพท์เกี่ยวกับเทคโนโลยีมากมาย หนึ่งในนั้นคือ Virtual Reality (VR), Augmented Reality (AR), Mixed Reality (MR) และ Extended Reality (XR) คำย่อเหล่านี้ไม่ใช่เรื่องใหม่ก็จริง  แต่บางท่านอาจจะไม่สามารถแยกความแตกต่าง และเข้าใจความหมายของคำศัพท์ที่นิยามถึงเทคโนโลยีเหล่านี้ได้ ดังนั้นบทความนี้เราจะมาช่วยแยกความแตกต่างให้ทุกท่านเห็นภาพไปพร้อมกัน

VR คืออะไร ?
(What is Virtual Reality ?)

ภาพมาจาก https://www.siamvr.com/samsung-gear-vr/samsung-new-version-augmented-reality-and-mixed-reality/attachment/gear-vr-augmented-reality-cover/

เชื่อว่าหลายคนคุ้นเคยกับเทคโนโลยี ความเป็นจริงเสมือน Virtual Reality (VR) กันดีอยู่แล้ว เราเจอมันในทุกวงการ ไม่ว่าจะเป็น เกม, ภาพยนตร์, การศึกษา, การแพทย์, ธุรกิจ หรือแม้แต่ประเทศที่มีความก้าวหน้าทางการทหาร นิยามของ Virtual Reality (VR) คือการสร้างภาพจำลองและสภาพแวดล้อมด้วยคอมพิวเตอร์ และให้ผู้ใช้ได้สัมผัสโลกเหล่านั้นผ่านอุปกรณ์ต่าง ๆ เฉกเช่นแว่น VR ที่หลายคนก็อาจจะเคยซื้อมาใช้งานแล้ว โดยการเข้าไปสัมผัสนั้นหมายถึงทั้งรูป รสชาติ สายตา กลิ่น และ เสียง แต่นอนว่าสิ่งเหล่านั้นด้วยเทคโนโลยีในปัจจุบันยังไม่สามารถทำได้ทั้งหมด โดยเฉพาะเรื่องของกลิ่น และ รสชาติ

สิ่งที่ก้าวหน้าที่สุดของเทคโนโลยี VR ที่เราได้เห็น ณ ตอนนี้ก็คงจะเป็น โลก Metaverse หรือ "จักรวาลนฤมิตร" โลกเสมือนในอุดมคติที่กำลังพัฒนาโดยบริษัท "Meta" หรือ Facebook นั่นเอง และที่น่าสนใจเกี่ยวกับเทคโนโลยี VR ที่มาคู่กับ Metaverse ก็คือระบบการสัมผัสสิ่งของในโลกของ VR ด้วยถุงมือ "Haptic Gloves" ที่จะทำให้เราสามารถหยิบจับของในโลกของ Metaverse ได้จริง ๆ และมีความรู้สึกในการสะท้อนแรงกลับมาที่มือของเราได้ด้วย สิ่งนี้ถือเป็นนวัตกรรมที่ทำให้โลกของ VR ก้าวไปอีกขั้น  

ประเภทของ Virtual Reality (VR)

การแบ่งประเภทของ Virtual Reality ที่พบเห็นได้และนิยมใช้จำแนกกันมากที่สุดคือเรื่องของประสบการณ์ที่ผู้ใช้จะได้รับ โดยได้มีการแบ่งเอาไว้เป็น 4 ประเภทหลัก ๆ ดังนี้

Non-immersive Virtual Reality

ภาพจาก https://learn.g2.com/virtual-reality

เรียกอีกอย่างว่า "Desktop VR" หากแปลความหมายของ Non-immersive Virtual Reality แบบตรง ๆ ก็คือ Virtual Reality ที่ไม่ใช่ Virtual Reality เพราะคุณจะไม่ได้ดื่มด่ำและสัมผัสประสบการณ์ในโลกเสมือนที่สร้างขึ้นโดยตรง คุณจะทำได้เพียงแค่มองโลกนั้นผ่านหน้าจอคอมพิวเตอร์เท่านั้น ยกตัวอย่างชัด ๆ ก็เป็นเกมที่เราเล่นกันโดยทั่วไป หรือไม่ก็เกมในเครื่อง XBOX อะไรพวกนี้ ที่เราจะได้สวมบทบาทเป็นตัวละครในโลกของเกมและก็เพลิดเพลินกับมันผ่านหน้าจอ และ อุปกรณ์ควบคุมอย่าง เมาส์ คีย์บอร์ด หรือ จอยเกม

Semi-immersive Virtual Reality

ภาพจาก https://learn.g2.com/virtual-reality

Semi-immersive Virtual Reality คือการที่คุณจะได้สัมผัสกับประสบการณ์แบบ VR ส่วนหนึ่งเท่านั้น คุณจะได้เคลื่อนไหวร่างกายตามสถานการณ์ที่จำลองขึ้นมา และได้เห็นมุมมอง หรือ เสียงที่ใกล้เคียงกับการอยู่ในโลกเหล่านั้น ยกตัวอย่างง่าย ๆ เช่น ตู้เกมใน Game Center ตามห้างสรรพสินค้า หรือห้องจำลองฝึกบินของนักศึกษาการบิน เป็นต้น

Fully-immersive Virtual Reality

ภาพจาก https://learn.g2.com/virtual-reality

มันก็คือเกม VR หรือภาพยนตร์ VR ที่เราคุ้นชินกันแล้วนั่นเอง ความหมายของ Fully-immersive Virtual Reality คือการมอบความรู้สึกที่ให้คุณได้สัมผัสกับประสบการณ์จากโลกเสมือนแบบเต็มที่ อาจจะไม่ได้ครบทั้ง 5 สัมผัสแต่หนึ่งในนั้นที่มีแน่ ๆ แล้วคือ สายตาของคุณเองจะได้เข้าไปมองดูสภาพแวดล้อมประหนึ่งตัวละครในโลกนั้น โดยเทคโนโลยีที่จำเป็นก็คือเหล่าแว่น VR สุดล้ำ หรือยกระดับไปกว่านั้นก็เช่น อุปกรณ์ตรวจจับ Sensor หรือชุด Sensor และพวก Controller ที่ใช้ควบคุมวัตถุในโลก Virtual Reality

Collaborative VR

คือโลกเสมือนที่เชื่อมต่อผู้คนเข้าถึงโลกแห่งเดียวกัน หรือเรียกอีกอย่างว่า VR Social Platform หมายถึงการที่คุณได้เข้าไปมีปฏิสัมพันธ์กับโลกแห่ง VR ร่วมกับผู้คนมากมายโดยยกตัวอย่างเช่น Horizon World ซึ่งเป็นเกมออนไลน์แบบ VR ของ 'Meta' และหากจะบอกว่านี่คือโลกที่ 'Metaverse' ใช้เป็นต้นแบบและกำลังยกระดับตัวเองไปอีกขั้นก็ว่าได้

AR คืออะไร ?
(What is Augmented Reality ?)

ภาพจาก : https://www.digitalartsonline.co.uk/features/hacking-maker/everything-you-need-know-about-designing-with-augmented-reality/

Augmented Reality (AR) ไม่เหมือนกับ Virtual Reality (VR) เพราะในขณะที่รูปแบบหนึ่ง ต้องการให้คุณได้เห็นมุมมองของโลกจำลองและเข้าไปสัมผัสกับโลกจำลองที่สร้างโดยคอมพิวเตอร์ แต่ Augmented Reality (AR) กลับเป็นการสร้างวัตถุ หรือ ตัวละคร 3D ให้แสดงอยู่ในสภาพแวดล้อมความจริง ผ่านเทคโนโลยีต่าง ๆ เป็นการผสานความเป็นจริงเสมือนและความเป็นจริงบนโลกเข้าด้วยกัน

อุปกรณ์ที่นิยมและเราเห็นอย่างชัดเจนกับการใช้เทคโนโลยี Augmented Reality ก็คือ โทรศัพท์มือถือ ที่จะมีฟังก์ชันเหล่านั้นมาพร้อมกับกล้องหรือแอปพลิเคชันต่าง ๆ ตัวอย่างก็เช่นเกม Pokemon GO ที่ทั่วบ้านทั่วเมืองเราเล่นกัน หรือแม้แต่ระบบนำทางแบบ Street View ของ Google Maps ก็มีการใช้เทคโนโลยี Augmented Reality อยู่เช่นกัน

ประเภทของ AR 

เช่นเดียวกับ VR เทคโนโลยี AR ก็มีการจัดประเภทตามความสามารถเอาไว้โดยจะประกอบด้วย

1. Marker-Based AR

มีอีกชื่อว่า "Image Recognition" เป็นระบบ AR ที่จดจำภาพหรือวัตถุ (Marker) เพื่อวิเคราะห์และใช้เป็นหลักในการทำงาน จะเห็นได้บ่อย ๆ ในเทคโนโลยีจดจำรูปภาพที่เราใช้กล้องส่องไปและจะมีข้อมูลแสดงขึ้นมา หรือ QR Code ที่ใช้กล้องส่องและแสดงภาพออกมา

2. Marker-less Augmented Reality

เป็นระบบ AR ที่เราพบเห็นได้เยอะในปัจจุบัน ใช้งานง่ายกว่า แค่สแกนพื้นที่รอบ ๆ แทนที่จะเป็นวัตถุหรือภาพที่มันรู้จัก และสร้างวัตถุที่ต้องการซ้อนทับลงไปบนพื้นที่โดยวิเคราะห์ถึงตำแหน่งที่จะวางวัตถุในสภาพแวดล้อมความจริงด้วย ตัวอย่างที่พบได้ง่าย ๆ ก็ "Google Street View", เกม Pokemon GO หรือพวกแอปตกแต่งบ้าน วางเฟอร์นิเจอร์ เป็นต้น

3. Projection Augmented Reality

คล้ายกับ ๆ เทคโนโลยีเครื่องฉายภาพแต่อยู่ในรูปแบบของ Augmented Reality ผู้ใช้สามารถมีปฏิสัมพันธ์โดยการสัมผัสที่พื้นผิวที่ฉายภาพลงไปและเกิดเป็นผลลัพธ์ที่ตอบสนองกับผู้ใช้งาน ตัวอย่างในคลิป เช่น การฉายภาพจำลองแผนที่ภูมิประเทศ หรือ เครืองฉายโฮโลแกรมที่ใช้สั่งเมนูอาหารได้

Augmented Reality Sandbox (แบบจำลองแผนที่ภูมิประเทศบนทราย)

เครื่อง HoloLamp AR AR menu

4. Superimposition-based AR 

คือ AR แบบซ้อนทับลงไปบนวัตถุ ระบบต้องจดจำวัตถุดั้งเดิมเพื่อซ้อนทับข้อมูลที่ต้องการ เช่น แอปพลิเคชันออกแบบบ้านที่จำพื้นผิวต่าง ๆ และสร้างเฟอร์นิเจอร์แบบ 3D ทับลงไป หรือที่เราเห็นนิยมกันมาก ๆ ก็คือพวกฟิลเตอร์บนแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดีย อย่าง Instagram, Facebook และ TikTok ที่มันต้องจำวัตถุรูปหน้าของคนและเติมแต่งฟิลเตอร์ลงบนใบหน้า

สรุป VR และ AR ต่างกันอย่างไร ? (What is the difference between Virtual Reality and Augmented Reality ?)

เนื่องจาก เทคโนโลยี VR และ AR เริ่มถูกใช้อย่างแพร่หลายในเกือบทุกอุตสาหกรรมไม่ว่าจะเป็นด้านสุขภาพ วิศวกรรม อสังหาริมทรัพย์ การทหาร การศึกษาหรือแม้แต่เกม ทำให้เราสามารถเทียบความแตกต่างของ VR และ AR ได้ง่ายมากขึ้น โดยเฉพาะในเรื่องของการใช้งานและความง่ายในการเข้าถึง โดยภาพ Infographic นี้ก็จะเป็นข้อมูลที่ชี้วัดถึงการเติบโตและความแตกต่างของ VR และ AR ที่ชัดเจน

MR คืออะไร ?
(What is Mixed Reality ?)

จุดเด่นของ Mixed Reality คือการผสานระหว่าง Augmented Reality และ Virtual Reality เข้าด้วยกัน ทำให้วัตถุในโลกเสมือนจริงซ้อนทับกับวัตถุโลกความจริง โดยที่เราสามารถมองเห็นและมีปฏิสัมพันธ์กับวัตถุเหล่านั้นได้ผ่านเทคโนโลยีต่าง ๆ เช่น ตัวแว่น "Microsoft Hololen" ซึ่งเป็นแว่นฉายภาพโฮโลแกรมที่จะแสดงภาพ 3 มิติผ่านตัวแว่น และให้ผู้ใช้สามารถเอามือไปจับต้องและเปลี่ยนบริบทของตัววัตถุได้ตามต้องการ ถ้าใครยังนึกภาพไม่ออกให้คิดถึงภาพยนตร์ไซไฟต่าง ๆ หรือฉากในหนัง 'IRON MAN' เวลา Tony Stark ออกแบบชุดของตัวเองด้วยโฮโลแกรม สิ่งนั้นแหล่ะคือ Mixed Reality

รูปจากภาพยนต์ Iron Man 2

โดยตัวเทคโนโลยีนี้ได้มีการเอามาปรับใช้ในเรื่องของอุตสาหกรรมซ่อมบำรุง และ การออกแบบ ซึ่งนอกจากจะช่วยเหลือธุรกิจในเรื่องของการลดความสูญเสียจากความผิดพลาดได้แล้ว มันยังทำให้คุณสามารถเห็นภาพของกระบวนการที่ชัดเจนมากกว่าการมองภาพในหน้าจอ หรือมองผ่านโลกเสมือนที่จับต้องไม่ได้

XR คืออะไร ?
(What is Extended Reality ?)

ในขณะที่ Mixed Reality (MR) ถือว่าล้ำแล้ว แต่ Extended Reality (XR) อาจจะก้าวไปอีกขั้น ในการขยายโลกของ VR, AR และ MR ให้มีขนาดที่ใหญ่ขึ้น หรือ พูดง่าย ๆ ก็คือ การนำเอาสภาพแวดล้อมจากโลกเสมือนและโลกความจริงมารวมให้กลายเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน โดยที่สามารถมีปฏิสัมพันธ์ต่อกันได้ รวมถึงมีปฏิสัมพันธ์กับมนุษย์และเครื่องจักรในโลกแห่งความจริง

ถ้ายังไม่เห็นภาพ ให้คุณนึกถึงโลกแห่งหนังไซไฟที่วัตถุทางกายภาพ ปะปนอยู่กับวัตถุแห่งโลกเสมือน เช่น มีป้ายไฟเป็นโฮโลแกรมอยู่ตามถนนหนทางเป็นป้ายบอกทาง หรือ ร้านค้า และเมื่อคุณเดินเข้าร้านเสื้อผ้าก็มีพนักงานต้อนรับเป็น AI แสดงตัวตนออกมาผ่านภาพโฮโลแกรมพร้อมกับกล่าวต้อนรับคุณ เป็นต้น

ภาพจาก : https://vrscout.com/news/augmented-reality-and-our-world-in-2040/

หรือตัวอย่างเช่นในคลิปของช่อง The Gadget Show บน YouTube ที่ทางรายการพยายามจะนำเสนอลักษณะของสภาพแวดล้อมแบบ Extended Reality (XR) โดยในช่วงสำคัญที่อยากให้เห็นคือระหว่างนาทีที่ 4.22 - 4.59 การขยับโต๊ะทำให้โลโก้รายการซึ่งเป็นวัตถุโลกเสมือนเคลื่อนที่ไปด้วย และเมื่อพยายามเล่นกับแสงไฟ หรือ เงา วัตถุโลโก้จำลองก็จะตอบสนองต่อแสงเหล่านั้นด้วย ดังนั้นนี่คงเป็นตัวอย่างที่เราสามารถตีความหมายของ Extended Reality (XR) ได้

สรุปเกี่ยวกับเทคโนโลยี VR, AR, MR และ XR
(Conclusion of VR, AR, MR and XR)

โดยทั้งหมดสามารถสรุปได้ว่า Virtual Reality (VR) คือการนำผู้คนเข้าสู่โลกเสมือน Augmented Reality (AR) คือการนำวัตถุหรือเนื้อหาจากโลกเสมือนมาโผล่บนโลกความจริง Mixed Reality (MR) เป็นการนำวัตถุจากโลกเสมือนมาผสานกับโลกความจริงโดยที่ตอบสนองกับสภาพแวดล้อมความจริงได้ ส่วน Extended Reality (XR) คือการสร้างสภาพแวดล้อมที่ผสานโลกความจริงและโลกเสมือนโดยรวมเทคโนโลยี AR, VR และ MR เข้าไว้ด้วยกัน