ส่วนประกอบของ เมนบอร์ด มีอะไรบ้าง ? (What are the components of Motherboard ?)

ส่วนประกอบของ เมนบอร์ด มีอะไรบ้าง ?
(What are the components of Motherboard ?)

ในบรรดา ฮาร์ดแวร์คอมพิวเตอร์ ทั้งหมดที่มีอยู่ใน เครื่องคอมพิวเตอร์ ไม่ใช่เรื่องเกินจริงหากเราจะบอกว่า "เมนบอร์ด (Mainboard) หรือ มาเธอร์บอร์ด (Motherboard)" เป็นส่วนประกอบที่มีบทบาทสำคัญมากที่สุด เนื่องจากมันเป็นจุดศูนย์กลาง ที่ฮาร์ดแวร์ทุกชิ้นใช้เชื่อมโยงสื่อสารกัน หากเมนบอร์ดเกิดความเสียหาย หรือการเชื่อมต่อทำงานผิดปกติ ก็มีโอกาสสูงมากที่คอมพิวเตอร์จะเกิดอาการผิดปกติ หรือเปิดไม่ติดเลย

อย่างไรก็ตาม ทั้ง ๆ ที่เมนบอร์ดมีความสำคัญถึงขนาดนั้น แต่น้อยคนมากที่จะเข้าใจส่วนประกอบของเมนบอร์ด ว่าแต่ละส่วนมีหน้าที่อะไร ? ในบทความนี้เราเลยจะอธิบายถึงส่วนประกอบต่าง ๆ ที่มีอยู่บนตัวเมนบอร์ดให้เข้าใจมันมากขึ้น

โดยสำหรับ ภาพด้านล่างนี้ คือหน้าตาของเมนบอร์ดรุ่นหนึ่ง ซึ่งเมนบอร์ดที่คุณเคยเห็น หรือใช้งานอยู่ ก็อาจจะมีดีไซน์ และดีไซน์ที่แตกต่างกันออกไป แต่ส่วนประกอบหลักก็จะเหมือนกันหมด ไม่ว่าคุณจะใช้งานเมนบอร์ดรุ่นไหน ? ยี่ห้ออะไรก็ตาม

ภาพจาก : https://rog.asus.com/th/motherboards/rog-rampage/rog-rampage-vi-extreme-omega-model/gallery

หน้าตาของมันอาจจะดูมีความซับซ้อน มีแผงวงจรยุ่บยั่บ และพอร์ตหน้าตาแปลก ๆ กระจายอยู่เต็มไปหมด แต่ในความเป็นจริง มันสามารถแบ่งออกเป็น 3 ส่วน ดังนี้

1. Slot (สล็อต) : เป็นช่องสำหรับเสียบฮาร์ดแวร์ลงบนเมนบอร์ด หลัก ๆ ก็จะมี DIMM Slots สล็อตสำหรับเสียบ หน่วยความจำหลัก (RAM) และสล็อต PCI Express (Peripheral Component Interconnect Express) ที่ใช้เสียบกราฟิกการ์ด แต่ถ้าเป็นเมนบอร์ดรุ่นเก่าที่ผลิตก่อนปี ค.ศ. 2010 (พ.ศ. 2553) ก็มักจะเป็นสล็อต AGP (Accelerated Graphics Port) 
2. Socket (ซ็อกเก็ต) : ซ็อกเก็ตเป็นจุดเชื่อมต่อที่อนุญาตให้ผู้ใช้เชื่อมต่อฮาร์ดแวร์ลงบนเมนบอร์ดโดยตรง ที่ผู้ใช้น่าจะคุ้นเคยกันดี ก็น่าจะเป็น CPU Socket ที่ใช้ในการติดตั้ง หน่วยประมวลผลกลาง (CPU) ลงบนเมนบอร์ด นั่นเอง
3. Connection (ช่องเชื่อมต่อ) : เมนบอร์ดจะต้องเชื่อมต่อกับ พาวเวอร์ซัพพลาย (Power Supply Unit - PSU) เพื่อรับพลังงานไฟฟ้ามาทำงาน ซึ่งช่องเชื่อมต่อต่าง ๆ บนเมนบอร์ดก็จะนำพลังงานที่ได้จาก PSU มากระจายให้กับฮาร์ดแวร์ต่าง ๆ ที่เชื่อมต่อกับเมนบอร์ดอีกทีผ่านช่องเชื่อมต่อ ซึ่งช่องเหล่านี้นิยมเรียกว่า Pin Connection หรือ ATX Connector

แน่นอนว่า บนเมนบอร์ดอาจจะมีส่วนประกอบมากกว่าที่เรากล่วไปข้างต้น แต่มันก็มักจะเป็นลูกเล่นที่ผู้ผลิตใส่เข้ามาเพื่อตอบสนองต่อความต้องการของผู้บริโภค เช่น มีแถบไฟ RGB เพิ่มความสวยงาม, ช่องสำหรับต่อแผงควมคุมเพิ่มเติม ฯลฯ

ต่อไป เรามาเจาะลึกกับส่วนประกอบต่าง ๆ ที่มีบนเมนบอร์ดกันต่อเลยดีกว่า ...

CPU Socket คืออะไร ?

สำหรับ CPU Socket จริงๆ แล้วก็คือ ช่องใส่ CPU หัวใจหลักของเครื่องคอมพิวเตอร์ โดยในปัจจุบันนี้ จะมีใช้งานกันอยู่ 2 รูปแบบ คือ

1. LGA (Land Grid Array)
2. PGA (Pin Grid Array)

โดย LGA จะใช้การเชื่อมต่อผ่านหน้าสัมผัส ส่วน PGA จะเชื่อมต่อผ่านหัวพิน ซึ่ง CPU จากค่าย Intel จะใช้ LGA ส่วน CPU จากค่าย AMD จะใช้ PGA

CPU Socket ในเมนบอร์ด ROG MAXIMUS Z690 EXTREME
ภาพจาก : https://rog.asus.com/th/motherboards/rog-maximus/rog-maximus-z690-extreme-model/gallery

ในส่วนของ LGA ที่ทาง Intel เลือกใช้งาน ก็มีหลายเวอร์ชัน ซึ่งแต่ละเวอร์ชันก็รองรับ CPU ของ Intel ได้ไม่เหมือนกัน อย่างในภาพตัวอย่างก็จะเป็น LGA 1700 ที่ใช้กับ Intel เจน 12

การติดตั้ง CPU ลงใน Socket มีความเรียบง่าย เราแค่วางลงไปตรง ๆ ลงบนบอร์ด แล้วกดสลักล็อกให้เข้าที่เท่านั้นเอง

DIMM Slot คืออะไร ?

ในส่วนของ DIMM (Dual Inline Memory Module) ถือเป็นสล็อตบนเมนบอร์ด ที่ใช้ในการติดตั้ง RAM ซึ่งเมนบอร์ดแต่ละรุ่นก็จะรองรับการติดตั้ง RAM ได้ไม่เท่ากัน ส่วนใหญ่ก็จะให้มา 2-8 สล็อต

DIMM Slots ในเมนบอร์ด ROG MAXIMUS Z690 EXTREME
ภาพจาก : https://rog.asus.com/th/motherboards/rog-maximus/rog-maximus-z690-extreme-model/gallery

เมนบอร์ดแต่ละรุ่นก็จะรองรับ RAM ได้เพียงมาตรฐานเดียว เนื่องจากสล็อตมีรูปแบบแตกต่างกัน ซึ่งตัว RAM ก็จะมีอยู่ 5 มาตรฐาน คือ DDR5, DDR4, DDR3, DDR2 และ DDR แต่ที่ใช้งานกันในปัจจุบันนี้ ส่วนใหญ่ก็จะเป็น DDR4 แต่ DDR5 ที่เป็นเวอร์ชันล่าสุดก็ได้รับความนิยมเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ

ข้อมูลเพิ่มเติม : แรม DDR, DDR2, DDR3, DDR4, DDR5 คืออะไร ? แตกต่างกันอย่างไร ? ทำไมมีหลายประเภท ?

ภาพจาก : https://inf.news/en/digital/87905fd31ac0e76a4339f61a0319439b.html

นอกจากนี้ DIMM Slot จะรองรับการทำงานได้ 2 รูปแบบ คือ ช่องเดียว (Single-Channel) และ ช่องคู่ (Dual-Channel) โดยการติดตั้ง RAM แบบ Dual-Channel จะให้ประสิทธิภาพที่ดีกว่า Single-Channel ผู้ผลิตมักจะทำให้สีของ DIMM Slot แตกต่างกัน เพื่อให้ผู้ใช้สามารถสังเกตคู่สล็อตได้ง่ายขึ้น

PCI Express Slot คืออะไร ?

PCI Express (Peripheral Component Interconnect Express (PCIe)) โดยปกติแล้ว จะเป็นสล็อตที่ใช้ในการติดตั้งกราฟิกการ์ด, ซาวด์การ์ด รวมไปถึงไดร์ฟ SSD ด้วย โดย PCI Express Slot ก็มีอยู่หลายเวอร์ชัน เมนบอร์ดส่วนใหญ่ยังคงใช้ PCIe 4.0 กันอยู่ แต่รุ่นใหม่ ๆ ก็เริ่มเปลี่ยนมาใช้ PCIe 5.0 ที่เป็นเวอร์ชันล่าสุด มีประสิทธิภาพสูงกว่าเดิมกันแล้ว

ตัว PCI Express Slot สามารถมีได้หลายขนาด ตั้งแต่ x1 (เล็กสุด) ไปจนถึง x16 (ใหญ่สุด) โดยปกติแล้ว เมนบอร์ดในยุคนี้จะให้ PCI Express x16 มาอย่างน้อย 1 สล็อต สำหรับใช้ในการติดตั้งกราฟิกการ์ด และ PCI Express x1 หรือ x4 สำหรับใช้ติดตั้งซาวด์การ์ด หรือเน็ตเวิร์คการ์ด นอกจากนี้ ยังอาจจะมีสล็อต M.2 NVMe ที่ใช้ประโยชน์จาก PCIe ในการรับส่งข้อมูลด้วยความเร็วสูงมาให้อีกด้วย

PCI Express Slot ในเมนบอร์ด ROG MAXIMUS Z690 EXTREME
ภาพจาก : https://rog.asus.com/th/motherboards/rog-maximus/rog-maximus-z690-extreme-model/gallery

CMOS Battery คืออะไร ?

เหตุผลที่คอมพิวเตอร์สามารถบูตเข้าสู่ BIOS หรือ UEFI ได้ แม้ว่าระบบปฏิบัติการของคอมพิวเตอร์จะเสียหายจนไม่สามารถใช้งานได้ ก็เป็นเพราะว่า BIOS/UEFI นั้นแยกการทำงานของจาก ระบบปฏิบัติการ (Operating System - OS) โดยมันจะถูกเก็บเอาไว้ในชิป CMOS บนเมนบอร์ด ซึ่ง CMOS Battery (หรือที่เราชอบเรียกกันว่าถ่านไบออส) จะทำหน้าที่ในการจ่ายไฟหล่อเลี้ยงให้กับชิป CMOS

ข้อมูลเพิ่มเติม : BIOS กับ UEFI คืออะไร ? และ 2 ระบบนี้ แตกต่างกันอย่างไร ?

ในกรณี CMOS Battery หมด ก็จะทำให้ BIOS/UEFI ทำงานผิดปกติ อาการที่พบเห็นได้บ่อยที่สุด คือการที่นาฬิกาบอกเวลาของคอมพิวเตอร์ไม่จดจำค่าเอาไว้ ต้องมาตั้งนาฬิกาใหม่ทุกครั้ง และอาจจะพบแจ้งเตือนอื่น ๆ ได้อีก ซึ่งการแก้ไขปัญหาก็แค่ซื้อถ่านก้อนใหม่มาเปลี่ยนเท่านั้นเอง โดยปกติก็จะเป็นถ่าน CR-2032 ตามร้านสะดวกซื้อทั่วไปก็มีขาย

CMOS Battery ในเมนบอร์ด TUF GAMING B660-PLUS WIFI D4
ภาพจาก : https://www.asus.com/th/Motherboards-Components/Motherboards/TUF-Gaming/TUF-GAMING-B660-PLUS-WIFI-D4/

Power Connector คืออะไร ?

Power Connector เป็นพอร์ตที่ใช้ในการเชื่อมต่อระหว่างเมนบอร์ด กับเพาเวอร์ซัพพลาย โดยจะใช้สายเคเบิลที่นิยมเรียกกันว่า "ATX Connector" โดยสายชนิดนี้มีคุณสมบัติในการรับส่งกระแสไฟฟ้าที่ปลอดภัย และมีความเสถียรค่อนข้างสูง

โดย ATX Connector จะมีอยู่ 2 จุด ที่ต้องเชื่อมต่อ โดยจุดแรกสำหรับ CPU (4 พิน สำหรับ CPU ระดับล่าง และ 8 พิน สำหรับ CPU ระดับบน) และอีกจุด สำหรับจ่ายพลังงานไฟฟ้าให้กับทั้งเมนบอร์ด (24 พิน)

Power Connector ในเมนบอร์ด ROG STRIX B660-F GAMING Wi-Fi
ภาพจาก : https://rog.asus.com/th/motherboards/rog-strix/rog-strix-b660-f-gaming-wifi-model/gallery

Front Panel และพอร์ต USB

"Front Panel" หากแปลตรงๆ คือ "แผงด้านหน้า" เอาไว้สำหรับใช้เชื่อมต่อ และจ่ายพลังงานไฟฟ้า ให้กับ อุปกรณ์ต่อพ่วง หรือ อุปกรณ์เสริมอย่างช่องเสียบหูฟัง, ไมโครโฟน และ อุปกรณ์ที่เชื่อมต่อด้วยพอร์ต USB ที่อยู่ด้านหน้าของตัวเคสคอมพิวเตอร์ ผู้ผลิตนิยมจัดเรียงมันไว้เป็นกลุ่มที่ขอบด้านใดด้านหนึ่งของตัวเมนบอร์ด หากสังเกตดี ๆ ที่พอร์ต เหล่านี้ ผู้ผลิตอาจจะพิมพ์ชื่อพอร์ตตัวเล็ก ๆ มาให้ด้วย

Front Panel และพอร์ต USB ในเมนบอร์ด ROG MAXIMUS Z690 APEX
ภาพจาก : https://rog.asus.com/th/motherboards/rog-maximus/rog-maximus-z690-apex-model/gallery

โดยทั้ง Front Panel และพอร์ต USB ที่อยู่บริเวณด้านหน้าเคสคอมพิวเตอร์ ที่เราซื้อมาประกอบเอง จะไม่สามารถใช้งานพอร์ตเชื่อมต่อเหล่านั้นได้ทันที ซึ่งการเชื่อมต่อพอร์ตเหล่านี้ให้ทำงานได้อย่างถูกต้อง เป็นเรื่องที่ผู้ใช้หลายคนรู้สึกรำคาญ เพราะหากเชื่อมต่อผิดช่อง ก็อาจจะทำให้ Front Panel และพอร์ต USB ไม่สามารถใช้งานได้ หรือหากต่อสายพาวเวอร์ผิด ก็จะทำให้ไม่สามารถกดเปิด/ปิดเครื่องคอมพิวเตอร์ได้ หากไม่มั่นใจ แนะนำว่าควรอ่านคู่มือ ที่แนบมากับเมนบอร์ดให้ละเอียด

SATA Connector คืออะไร ?

SATA Connector เป็นพอร์ตสำหรับใช้ในการเชื่อมต่อ ฮาร์ดดิสก์ (Harddisk) หรือ อุปกรณ์เก็บข้อมูลแบบ SSD เข้ากับเมนบอร์ดได้ผ่านสาย SATA เมนบอร์ดแต่ละรุ่น จะจัดวางตำแหน่งของ SATA Connector ไว้แตกต่างกัน ไม่ตายตัว แต่ด้วยความที่หน้าตาของมันมีเอกลักษณ์ชัดเจน จึงมองหาได้ไม่ยาก โดยหัวพอร์ต จะมีลิ่มลักษณะคล้ายตัว L อยู่ภายใน

SATA Connector ในเมนบอร์ด ROG MAXIMUS Z690 APEX
ภาพจาก : https://rog.asus.com/th/motherboards/rog-maximus/rog-maximus-z690-apex-model/gallery

Back Panel (แผงด้านหลัง) คืออะไร ?

"Back Panel" หากแปลตรงๆ ก็คือ "แผงด้านหลัง" มันเป็นกลุ่มพอร์ตเชื่อมต่อต่าง ๆ ที่มาพร้อมกับเมนบอร์ดเลย เช่น พอร์ต LAN, พอร์ต USB, พอร์ตด้านเสียงต่างๆ (Audio Ports) ฯลฯ สามารถใช้งานได้ทันที ไม่ต้องเชื่อมต่อสายก่อนด้วยตนเองเหมือนกับ Front Panel

Back Panel ในเมนบอร์ด ROG MAXIMUS Z690 APEX
ภาพจาก : https://rog.asus.com/th/motherboards/rog-maximus/rog-maximus-z690-apex-model/gallery

ก็หวังว่า หลังจากอ่านจบ คุณผู้อ่านก็จะเข้าใจส่วนต่าง ๆ ของเมนบอร์ดกันมากขึ้นแล้วนะครับ