RAM Disk คืออะไร ? ทำงานอย่างไร ? เร็วขนาดไหน ? พร้อมข้อดี-ข้อเสีย

RAM Disk คืออะไร ?

เราคงรู้จัก หน่วยความจำหลัก (RAM), รู้จัก ฮาร์ดดิสก์ (HDD) และรู้จัก อุปกรณ์เก็บข้อมูลแบบ SSD กันเป็นอย่างดีอยู่แล้ว ซึ่งในบรรดาหน่วยความจำทั้ง 3 ชนิดนี้ RAM สามารถทำงานได้เร็วที่สุด แต่มันเก็บข้อมูลได้แบบชั่วคราว ปิดเครื่อง หรือปิดซอฟต์แวร์เมื่อไหร่ ? ข้อมูลที่อยู่ใน RAM ก็จะหายไปทันที

อย่างไรก็ตาม ด้วยความเร็วในการรับส่งข้อมูลที่สูงมากของ RAM ทำให้มีคนหัวใส หาทางนำ RAM มาทำงานแทน HDD หรือ SSD จนได้ ซึ่งมันก็ช่วยให้การทำงานของตัวระบบปฏิบัติการ และซอฟต์แวร์ต่าง ๆ เร็วขึ้นจริง สิ่งนี้ เรียกว่าการทำ "แรมดิสก์ (RAM Disk)" นั่นเอง

ในบทความนี้เราจะมาอธิบายว่า RAM Disk ทำงานอย่างไร ? มีข้อ-ข้อเสียอะไรบ้าง ? คุ้มค่าที่จะทำหรือไม่กัน ?

RAM Disk คืออะไร ? (What is RAM Disk ?)

ในความเป็นจริงแล้ว "RAM Disk" มีอีกหลายชื่อเรียก บ้างก็เรียกว่า "RAM Drive", "Virtual Disk", "Virtual Hard Drive" หรือ "Emulated Disk (e-disk)" มันเป็น ซอฟต์แวร์บุคคลที่สาม (3rd-Party Software) ชนิดหนึ่ง ที่จะควบคุมให้คอมพิวเตอร์ปฏิบัติกับพื้นที่บางส่วนของ RAM ให้ทำงานเหมือนกับว่ามันเป็นฮาร์ดไดร์ฟ เนื่องจากแรมมีความเร็วในการอ่าน-เขียนข้อมูลที่สูงมาก ส่งผลให้ประสิทธิภาพโดยรวมของคอมพิวเตอร์สามารถทำงานได้เร็วขึ้นอย่างชัดเจน อย่างไรก็ตาม การทำ RAM Disk ไม่ได้มีแต่ข้อดี มันมีข้อจำกัดในการทำงานอยู่เช่นกัน

RAM Disk ได้ทำลายนิยามของสำคัญของฮาร์ดไดร์ฟลง นั่นคือการเป็นอุปกรณ์ที่มีหน้าที่ในการเก็บข้อมูลแบบถาวร เพราะ RAM เป็นหน่วยความจำแบบชั่วคราว (Volatile Memory) ที่ข้อมูลทั้งหมดจะหายไปในทันทีที่ไม่มีพลังงานไฟฟ้าเลี้ยงเอาไว้ แต่ข้อดีของ RAM ก็เป็นเรื่องของความเร็ว แม้แต่ SSD ที่เร็วที่สุดในตอนนี้ก็ยังมีความเร็วในการอ่าน-เขียนข้อมูล ที่ช้ากว่า RAM อยู่หลายเท่า 

RAM ที่เร็วแต่เก็บข้อมูลได้ชั่วคราว กับ HDD และ SSD ที่แม้จะทำงานได้ช้ากว่า แต่สามารถเก็บข้อมูลได้แบบถาวร เป็นสัจธรรมเช่นนี้มาตลอดเวลาหลายปี อย่างไรก็ตาม ในเมื่อเทคโนโลยีของมนุษยชาติอยู่ในระดับที่ส่งคนไปเหยียบดวงจันทร์ได้แล้ว ทำไมเราจะทำฮาร์ดไดร์ฟจาก RAM ไม่ได้ ?

ตามปกติแล้วคอมพิวเตอร์ทุกระบบจะใช้ RAM ในฐานะแคช Cache (ที่เก็บข้อมูลชั่วคราว) ระหว่างชิปประมวลผล กับ HDD / SSD ในเวลาที่เปิดซอฟต์แวร์ และไฟล์ อย่างไรก็ตาม ตัวระบบปฏิบัติการ รวมถึงซอฟต์แวร์บางชนิด อย่างเช่น โปรแกรม Photoshop, Illustrator หรือ After Effects ในขณะที่มันกำลังทำงาน จะมีการกั้นพื้นที่บางส่วนของฮาร์ดไดร์ฟมาใช้ เรียกว่า "Temp" หรือ "Scratch" เนื่องจากการทำงานของมันมักจะมีการสร้างไฟล์ขนาดใหญ่ขึ้นมา หากนำข้อมูลทั้งหมดไปเก็บไว้ที่ RAM มันอาจจะไม่เพียงพอ และส่งผลให้ระบบไม่มีทรัพยากรเพียงพอต่อการทำงาน ซึ่งจะทำให้เรารู้สึกว่าคอมพิวเตอร์ทำงานช้าลงเป็นอย่างมาก

แต่ในปัจจุบันนี้ ราคาของ RAM ถูกกว่าในอดีตมาก คอมพิวเตอร์ของผู้ใช้งานหลายคนมี RAM ขนาดใหญ่มากจนเหลือใช้ จึงเริ่มมีความคิดว่า ถ้าเรายกข้อมูลของ Temp ทั้งหมดไปใส่ไว้ใน RAM หรือการทำ RAM Disk ทุกอย่างจะต้องเร็วขึ้นแน่ ๆ ซึ่งก็เป็นเรื่องจริง 

RAM Disk ทำงานอย่างไร ? (How does RAM Disk work ?)

อันที่จริง หลักการทำงานของ RAM Disk ก็ไม่ได้มีอะไรซับซ้อน โดยมันจะนำพื้นที่บางส่วนของ RAM มาแบ่ง Partition เพื่อสร้างเป็นหน่วยความจำแบบจำลอง (Virtual storage) ที่ตัวระบบปฏิบัติการสามารถเข้าถึงได้เหมือนกับ HDD, SSD หรือ แฟลชไดร์ฟ (USB Flash Drive)

อย่างไรก็ตาม ข้อเสียของการทำ RAM Disk ก็มีอยู่เช่นกัน

คือผู้ใช้จะต้องไม่ลืมที่จะสำรองข้อมูลทั้งหมดกลับสู่ HDD หรือ SSD ก่อนที่จะปิดเครื่องเสมอ และต้องดาวน์โหลดข้อมูลกลับไปที่ RAM Disk ใหม่ในทุกครั้งที่เปิดเครื่อง

และพื้นที่ของ RAM เมื่อถูกนำมาใช้สร้างเป็น RAM Disk แล้ว ตัวระบบปฏิบัติการก็จะไม่สามารถใช้งานได้อีกต่อไป ดังนั้น ถ้า RAM ในระบบเรามีความจุต่ำ แทนที่การทำ RAM Disk จะช่วยเพิ่มความเร็วให้ระบบ มันก็อาจส่งผลตรงกันข้ามแทนได้

ภาพจาก : https://www.pcmag.com/encyclopedia/term/ram-disk

อย่างไรก็ตาม หน่วยความจำหลัก (CPU) ในปัจจุบันนี้ ทั้ง Intel และ AMD สามารถรองรับ RAM ได้สูงสุดถึง 192 GB และหากเป็นระดับ Workstations จะรองรับได้สูงสุดถึง 2 TB. ซึ่งซอฟต์แวร์ส่วนใหญ่ใช้ RAM ไม่ถึงจำนวนเท่านั้นอยู่แล้ว จึงมีพื้นที่เหลือเฟือให้ ผู้ใช้งานสามารถนำมันมาทำ RAM Disk ได้

RAM Disk เร็วขนาดไหน ? (How fast is a RAM Disk ?)

ความเร็วของในการอ่าน-เขียนข้อมูลของ HDD อยู่ที่ประมาณ 120MB/s ส่วน SSD นั้น หากเป็นรุ่นใหม่ที่ใช้โปรโตคอล PCIe 5.0 ก็สามารถทำได้ถึง 10,000 MB/s ซึ่งถือว่าเร็วมากแล้ว แต่หากนำไปเทียบกับความเร็วของ RAM ก็ยังช้ามาก DDR4 RAM Disk มีความเร็วอยู่ที่ประมาณ 30,000 MB/s ซึ่งตอนนี้เราอยู่ในยุคของ RAM แบบ DDR5 แล้ว ความเร็วของ DDR5 RAM Disk จึงยิ่งสูงขึ้นไปอีก

ภาพจาก : https://forum.cockos.com/showthread.php?t=278101

จะทำ RAM Disk ได้อย่างไร ? (How to create or setup RAM Disk ?)

โดยปกติเราจะทำหรือสร้าง RAM Disk ด้วยซอฟต์แวร์ โดยมันมีซอฟต์แวร์สำหรับทำ RAM Disk ให้เลือกใช้งานอยู่มากมาย ทั้งแบบฟรี และไม่ฟรี ตัวฟรีที่ได้รับความนิยมก็อย่างเช่น โปรแกรม ImDisk ที่เป็น ซอฟต์แวร์แบบโอเพ่นซอร์ส (Open-Source Software) มีจุดเด่นตรงที่ไม่จำกัดขนาดของ RAM Disk ที่จะสร้าง และใช้งานค่อนข้างง่าย สามารถสร้างได้ทั้ง ระบบไฟล์ NTFS, exFAT และ FAT32

ตัวเลือกอื่น ๆ ที่ฟรีเหมือนกันก็อย่างเช่น OSFMount จากบริษัท PassMark หรือจะเป็น Radeon RAMDISK จาก AMD (Intel ก็ใช้งานได้) แต่ซอฟต์แวร์ตัวนี้ เวอร์ชันฟรีจะสร้าง RAM Disk ได้ใหญ่สุดแค่ 4 GB. เท่านั้น ถ้าจ่ายเงินจะสร้างได้ใหญ่สุดถึง 64 GB.

ภาพจาก : https://sourceforge.net/projects/imdisk-toolkit/

ข้อดี-ข้อเสีย ของ RAM Disk (Pros and Cons of RAM Disk)

สรุป RAM Disk น่าใช้งานหรือไม่ ? (Is it worth to use RAM Disk ?)

ถ้าอ่านมาถึงบรรทัดนี้ คุณผู้อ่านก็น่าจะพอเข้าใจแล้วว่า การทำ RAM Disk นั้นมีข้อดี-ข้อเสียอย่างไรบ้าง ?

ว่ากันตามตรง หากมองในแง่ของความคุ้มค่า มันก็เป็นการลงทุนที่ไม่คุ้มค่าสักเท่าไหร่นัก หากคุณต้องซื้อ RAM เพิ่มเพื่อมาทำ RAM Disk โดยเฉพาะ ซึ่งในความเป็นจริง RAM ก็ไม่ได้ออกแบบมาให้ใช้ทำงานแทนฮาร์ดไดร์ฟแต่แรกอยู่แล้วด้วย

อย่างไรก็ตาม หากคอมพิวเตอร์ของคุณมี RAM 32 GB. หรือ 64 GB. ในบางสถานการณ์ที่ RAM มีที่ว่างเหลือเยอะ การนำพื้นที่ที่เหลือมาใช้ในการทำงานอย่างเช่น โปรแกรม Adobe Premiere Pro หรือ เกม AAA จะช่วยให้ตัวซอฟต์แวร์ทำงานได้เร็วยิ่งขึ้นกว่าเดิมมาก

ดังนั้น ควร หรือไม่ควรทำ RAM Disk มันก็ขึ้นกับฮาร์ดแวร์ที่คุณมี และพฤติกรรมในการใช้งานคอมพิวเตอร์ ถ้าปกติทำแค่งานเอกสาร เล่น เว็บเบราว์เซอร์ ก็ไม่จำเป็นต้องทำให้ชีวิตลำบาก