Windows Registry คืออะไร ? มีความสำคัญต่อ Windows อย่างไร ? พร้อมวิธีแก้ไขไฟล์ Registry

Windows registry คืออะไร ?

หากคุณเป็นผู้ใช้งาน ระบบปฏิบัติการ Windows ในระดับผู้ใช้งานขั้นสูง (Super User) ก็น่าจะเคยเข้าไป "ซุกซน" กับไฟล์รีจิสทรี (Registry File) ของระบบปฏิบัติการ Windows กันมาบ้างแหละ (ชื่ออย่างเป็นทางการคือ "Windows Registry") เพราะเวลาที่เราต้องการจะปรับแต่งค่าการทำงานบางอย่างของ ระบบปฏิบัติการ Windows ที่มันเป็นอะไรที่ค่อนข้างซับซ้อน หรือเกี่ยวข้องกับการทำงานของระบบ เราจะไม่สามารถแก้ไขได้ผ่าน "แอป Settings" หรือ "แผงควบคุม (Control Panel)" ได้เลย ซึ่งจะต้องมาแก้ไขใน ไฟล์รีจิสทรี โดยตรงเท่านั้น

ว่าแต่ Windows Registry นั้น แท้จริงมันคืออะไรกันแน่ ? มาทำความรู้จักกับมันให้มากขึ้นกันเถอะ

Windows Registry คืออะไร ?
(What is Windows Registry ?)

Windows Registry หรือเรียกสั้น ๆ ว่ารีจิสทรี (Registry) เป็นฐานข้อมูลที่ใช้เก็บข้อมูลการตั้งค่า ที่จำเป็นต่อการทำงานของระบบปฏิบัติการ Windows

ข้อมูลที่ถูกบันทึกไว้ใน Registry มีตั้งแต่ขั้นตอนการบูตระบบ, โปรไฟล์ของผู้ใช้, ตัวเลือกในการเริ่มระบบ, การเริ่มต้นของแอปพลิเคชัน, ไดร์เวอร์, ข้อมูลฮาร์ดแวร์, ข้อมูลซอฟต์แวร์, การตั้งค่าของผู้ใช้ รวมไปถึงข้อมูลการตั้งค่าตัวระบบปฏิบัติการ เป็นต้น

นอกจากนี้ ซอฟต์แวร์บุคคลที่สาม (3rd-Party Software) ก็สามารถเก็บข้อมูลไว้ใน Subkey ของ Registry ได้เช่นกัน โดยมันจะบันทึกข้อมูลเกี่ยวกับซอฟต์แวร์เอาไว้ ไม่ว่าจะเป็นการตั้งค่า, ตำแหน่งที่ติดตั้ง, เวอร์ชัน และข้อมูลของไฟล์ Executable (.exe)

ตัวอย่างเช่น เมื่อเราติดตั้งซอฟต์แวร์ใหม่ลงในตัวระบบปฏิบัติการ Windows มันอาจจะมีการเพิ่มชุดคำสั่ง และข้อมูลที่ใช้ในการอ้างอิงไฟล์ลงไปในตำแหน่งที่ถูกกำหนดไว้ใน Windows Registry สำหรับให้ซอฟต์แวร์ดังกล่าวใช้งาน

หากเปรียบเทียบ Registry กับร่างกายของมนุษย์ เราสามารถมองว่าค่า Registry ก็เปรียบเสมือน DNS (Deoxy-Ribonucleic Acid) ของเครื่องคอมพิวเตอร์นั่นเอง

ทั้งนี้ ไม่จำเป็นว่าซอฟต์แวร์บนระบบปฏิบัติการ Windows ทุกตัว จะต้องมีข้อมูลเก็บไว้ใน Windows Registry เสมอไป บางซอฟต์แวร์เลือกที่จะเก็บข้อมูลการตั้งค่าด้วยวิธีอื่น ๆ เช่น เก็บไว้ใน XML หรือ JSON แทน หรือในซอฟต์แวร์แบบพกพา (Portable Software) ก็จะเก็บค่าเหล่านั้นเอาไว้ภายในไฟล์ .exe โดยตรง

โดยทาง Microsoft นำ Windows Registry และ เครื่องมือแก้ไขรีจิสทรี (Windows Registry Editor) มาใช้งานเป็นครั้งแรกตั้งแต่ในระบบปฏิบัติการ Windows 3.1 เพื่อใช้เก็บข้อมูล Component Object Model (COM) เป็นหลัก ต่อมาในระบบปฏิบัติการ Windows 95 และ Windows NT ได้ถูกขยายขอบเขตการใช้งานให้เป็นศูนย์กลางสำหรับเก็บข้อมูล และการตั้งค่าของซอฟต์แวร์แทนที่ Initialization/Configuration File (.ini) หลังจากนั้น มันก็ถูกใช้งานมาโดยตลอดจนถึงปัจจุบันนี้ ในระบบปฏิบัติการ Windows 11 ก็ยังถูกใช้งานอยู่

วิธีแก้ไขค่า Windows Registry
(How to edit Windows Registry by yourself ?)

ในการแก้ไขค่า Registry ผู้ใช้สามารถทำได้ผ่านเครื่องมือแก้ไขรีจิสทรี (Registry Editor) ที่ทาง Microsoft ติดมาให้มากับระบบปฏิบัติการ Windows อยู่แล้ว เรียกใช้ง่าย ๆ ด้วยการกด "ปุ่ม Windows + r" พิมพ์ลงไปว่า "regedit" แล้วกด "ปุ่ม Enter"

อย่างไรก็ตาม การแก้ไขค่า Windows registry มีความเสี่ยงหากผู้ใช้ไม่เข้าใจว่าตนเองกำลังทำอะไรอยู่ การเปลี่ยนแปลงค่าแบบมั่ว ๆ หรือไปลบ Registry บางตัวทิ้ง อาจทำให้ไฟล์ระบบเกิดความเสียหายจนคอมพิวเตอร์บูตไม่ขึ้น การเข้าไปซุกซนกับไฟล์ Windows registry จึงต้องทำด้วยความระมัดระวัง และควรจะสำรองข้อมูลเอาไว้ก่อนที่จะแก้ไขใด ๆ

Windows Registry ทำงานอย่างไร ?
(How does Windows Registry work ?)

ข้อมูลใน Registry มีหน้าช่วยเหลือให้ระบบปฏิบัติการ Windows สามารถบริหาร และจัดการการทำงานของคอมพิวเตอร์ เพื่อรับรองว่าซอฟต์แวร์จะเข้าถึงทรัพยากรที่จำเป็นได้อย่างถูกต้อง และยังมีบทบาทในการตั้งค่าของซอฟต์แวร์อีกด้วย โดยโครงสร้างของ Windows Registry จะเป็นฐานข้อมูลที่ประกอบไปด้วย "Keys" และ "Values"

โดย Registry Keys จะมีรูปแบบการเก็บข้อมูลคล้ายกับโฟลเดอร์ (Folders) ภายในจะมี "Keys" และ "Values" อยู่ ซึ่งตัวไฟล์จะเป็นชื่อเรียบง่าย และไม่ได้มี หน้าจอเชื่อมต่อผู้ใช้งาน (User interface) ที่ซับซ้อน เพื่อประหยัดพื้นที่ในการจัดเก็บนั่นเอง

และเวลาที่เราลบตัวซอฟต์แวร์ออกจากเครื่อง ค่า Registry ของซอฟต์แวร์ดังกล่าว ส่วนใหญ่ก็จะถูกลบออกไปด้วย แต่ซอฟต์แวร์บางตัวก็เลือกที่จะปล่อยค่า Registry ทิ้งเอาไว้ เผื่อไว้ในอนาคต คุณตัดสินใจที่จะติดตั้งซอฟต์แวร์ดังกล่าวอีกครั้งพวกการตั้งค่าก็จะยังคงอยู่ หรือพวก แชร์แวร์ (Shareware) ที่มันรู้ว่าเราเคยติดตั้ง และใช้งานครบกำหนดเวลาไปแล้ว ก็เพราะค่า Registry นี่แหละ

ฐานข้อมูลของ Registry จะมีการแบ่งย่อยออกเป็นหลายกลุ่มย่อย เรียกว่า "Hives" (แปลว่ารังผึ้ง) ในคอมพิวเตอร์ส่วนใหญ่จะมีอยู่ 5  Hives ดังนี้

• HKEY_CLASSES_ROOT :  บันทึกข้อมูลเกี่ยวกับการทำงานของไฟล์นามสกุลต่าง ๆ ที่ช่วยให้คอมพิวเตอร์รู้ว่าจะเปิดไฟล์นามสกุลต่าง ๆ ได้อย่างไร ?
• HKEY_CURRENT_USER :  บันทึกการตั้งค่าของผู้ใช้ (User) แต่ละคนในระบบปฏิบัติการ Windows
• HKEY_LOCAL_MACHINE : บันทึกข้อมูลรหัสผ่าน, ไฟล์บูต, ซอฟต์แวร์ และการตั้งค่าความปลอดภัย Hive นี้เรียกโดยย่อว่า "HKLM" และเป็น Hive ที่มีความสำคัญมากที่สุดด้วย
• HKEY_USERS : เก็บข้อมูลเหมือนกับ CURRENT_USER เลย แต่เป็นข้อมูลของบัญชีผู้ใช้งานรายอื่นบนคอมพิวเตอร์
• HKEY_CURRENT_CONFIG : เป็นข้อมูลการทำงานของฮาร์ดแวร์แบบเรียลไทม์ โดยข้อมูลใน Hive นี้ จะไม่ถูกบันทึกเอาไว้แบบถาวร

ซึ่งภายใน Hive เหล่านี้จะมีโฟลเดอร์ย่อยอีกมากมาย ซึ่งเราจะเรียกโฟลเดอร์นี้ว่า "Keys" ภายใน Keys ก็จะมีค่า "Values" ที่เป็นข้อมูลการตั้งค่า การปรับแต่งค่าภายใน Keys จะสามารถปรับแต่งได้อย่างละเอียดมาก ต่างจากการปรับแต่งค่าใน "แอป Settings" หรือใน "แผงควบคุม (Control Panel)" ที่เป็นการปรับแบบคร่าว ๆ ผ่าน หน้าจอเชื่อมต่อผู้ใช้งานแบบกราฟิก (GUI) ของระบบปฏิบัติการ Windows

ในที่นี้ขอยกตัวอย่างเช่น ความเร็วในการปรากฏตัวอักษรบนหน้าจอ ในเวลาที่เรากดปุ่มบนคีย์บอร์ดค้างเอาไว้ มันอาจจะเป็นการตั้งค่าที่คุณไม่น่าจะนึกถึง แต่หากคุณต้องการจะปรับแต่งการทำงานของ ระบบปฏิบัติการ Windows ที่ละเอียดในระดับนี้ ค่าใน Keys และ Values ของ Windows Registry นี่แหละ ที่บันทึกการตั้งค่าเหล่านี้เอาไว้นั่นเอง

สมมติคุณอยากจะ ปรับเมนู Context ของระบบปฏิบัติการ Windows 11 ให้เป็นแบบเรียบง่ายเหมือนกับ Windows เวอร์ชันเก่า หรือ ปรับภาพพื้นหลังในหน้า Lockscreen ไม่ให้เบลอ คุณจะต้องเข้ามาแก้ไขใน Windows registry โดยตรง

และทั้งหมดนี้ ก็คือหน้าที่ของ Windows Registry และเหตุผลในการมีอยู่ของมันครับ